مسیر خوشبختی (ایمان)، جلسه‌ی 1396/7/20
بسم الله الرّحمان الرّحیم
این متن، نکاتی از سخنرانی حجّت الاسلام و المسلمین اسماعیل داستانی بِنیسی در روز پنج‌شنبه، 1396/7/20، با موضوع مسیر خوشبختی است.
تفاوت درجات اهل ایمان
خداوند والا می‌فرماید: «هُم دَرَجاتٌ عِندَ اللّهِ (1)؛ آنان (= مؤمنان) [دارای] درجاتی در نزد خدا هستند.»
از حضرت امام رضا ـ سلام اللّه تعالى عليه. ـ در باره‌ی این آيه‌ی شريفه نقل شده است كه فرمودند: «اَلدَّرَجَةُ ما بَينَ السَّماءِ اِلَى الاَرضِ (2)؛ [هر] درجه به اندازه‌ی فاصله‌ی آسمان تا زمين است.»
از حضرت اميرالمؤمنين، امام علىّ بن ابىطالب ـ سلام اللّه تعالى عليه. ـ نقل شده است كه فرمودند: «اِنَّ الايمانَ يَبدو لُمظَةً فِى القَلبِ؛ كُلَّمَا ازدادَ الايمانُ ازدادَتِ اللُّمظَةُ (3)؛ ايمان [مانند] نقطه‌ی سفيد در دل آشكار مىشود؛ هر چقدر ايمان افزايش يابد، آن نقطه افزايش مىيابد.»
از حضرت امام جعفر صادق ـ سلام اللّه تعالى عليه. ـ نقل شده است كه فرمودند: «اَلمُؤمِنُ مُؤمِنانِ: مُؤمِنٌ وَفى لِلّهِ بِشُروطِهِ الَّتى شَرَطَها عَلَيهِ، فَذلِکَ مَعَ النَّبيّينَ و الصِّدّيقينَ و الشُّهَداءِ و الصّالِحينَ، و حَسُنَ اُولئِکَ رَفيقًا، و ذلِکَ مَن يَشفَعُ و لايُشفَعُ لَهُ، و ذلِکَ مِمَّن لاتُصيبُهُ اَهوالُ الدُّنيا و لا اَهوالُ الاخِرَةِ، و مُؤمِنٌ زَلَّت بِه قَدَمٌ، فَذلِکَ كَخامَةِ الزَّرعِ كَيفَما كَفَاَتهُ الرّيحُ انكَفَاَ، و ذلِکَ مِمَّن تُصيبُهُ اَهوالُ الدُّنيا و الاخِرَةِ، و يُشفَعُ لَهُ، و هُوَ على خَيرٍ (4)؛ مؤمن دو گونه است: [يكى] مؤمنى كه به شروطى كه خدا با او كرده است، وفا مىكند؛ پس، او با پيامبران و صدّيقان و شهيدان و شايستگان است و آنان همدمهاى نيكويى هستند و او كسى است كه شَفاعت مىكند و به شفاعت نياز ندارد و او از كسانى است كه ترسهاى دنيا و ترسهاى آخرت، به آنان نمىرسد و [دوم] مؤمنى كه پايش مىلغزد؛ پس، او مانند ساقه‌ی نازک گياه است كه باد آن را به هر سود خم كند، خم مىشود و او از كسانى است كه ترسهاى دنيا و آخرت، به آنان مىرسد و برايش شفاعت مىشود و بر [مسير] خير است.»
صفات مؤمن کامل
بِنا بر این حدیث شریف، مؤمنِ نوع اوّل، دارای صفاتی است:
1. به شروطِ تعيين‌شده توسّط خدا وفا می‌كند؛
بر طبق قرآن کریم و احادیث شریفه، خداوند عالَم، هم پیش از این دنیا و هم در این دنیا، با ما شرط کرده است که تنها از او اطاعت کنیم.
2. با پیامبران، صدّیقان، شهیدان و صالحان (= شایستگان) است که چه رفقای خوبی هستند!
ما هر روز در نمازهای روزانه ١٠ بار به خداوند والا عرض می‌کنیم: «اهدنا الصّراط المستقیم صراط الّذین انعمت علیهم» (ما را به راه مستقیم هدایت کن؛ راه كسانی كه به آنان نعمت داده‌ای.»
مقصود از کسانی که خدا به آنان نعمت خاص داده است، چه کسانی هستند که از او می‌خواهیم ما را به راه آنان هدایت کند؟ در آيه‌ی ديگر بیان شده که آنان پيامبران، صدّيقان، شهدا و صالحان (شایستگان) هستند.
چنین مؤمنی همراه آنان است و چه رفیق و همدمی به‌تر از آنان؟
3. دیگران را در روز قیامت شفاعت می‌كند؛
در حدیث شریف آمده است: «خوشا به حال كسی كه در روز قيامت به اندازه‌ی جای پاهايش جا پيدا كند!»؛ پس، چنین مؤمنی دارای چه مقامی است که حتّی شفاعت هم می‌کند!
4. به شفاعت نیاز ندارد؛
کسی که از همه‌ی دستورهای الاهی اطاعت کرده است، چه نیازی به شفاعت دارد؟
5. ترس‌های دنیا و آخرت، به او نمی‌رسد.
مگر ترس از عظمت خداوند.
خیلی از ما، انسان‌ها، در امور زندگی، مانند ازدواج، حتّی پيش از وقوعشان، دچار ترس و اضطراب می‌شويم و اين به سبب كامل‌نبودن ايمانمان است.
در اتّفاقات اخیر سياسی، ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، شخصيّتی ديوانه نشان داده می‌شود تا اين تفكّر به وجود آيد كه ممکن است او به هر کار وحشتناکی اقدام کند و در میان مردم «ترس» از او ايجاد شود و دشمنان با استفاده از این «دیوانه‌هراسی» انسان‌ها، به هدف‌های سیاسی‌شان برسند.
اگر بخواهيم که ترس از هیچ مخلوقی نداشته باشيم، بايد ایمان خود را با اطاعت از دستورهای خداوند عالَم، کامل کنیم. در این صورت، از ايمان ما آرامشی حاصل می‌شود كه هيچ جايی برای ترس نمی‌گذارد.
آری؛ کسی که وظایف شرعی‌اش نسبت به دشمن را انجام دهد، در نِهایت، يا بر او پيروز می‌شود و يا به شهادت می‌رسد و شهادت هم پیروزی است.
صفات مؤمن ناقص
امّا صفات مؤمن نوع دوم:
1. قدمش می‌لرزد؛ مانند ساقه‌ی نازک گياهی که باد آن را به هر سو خم کند، خم می‌شود؛
چنین مؤمنی هنگامی که زمینه‌ی برخی از گناهان در فضاهای حقیقی و مجازی، برایش پیش می‌آید، پایش می‌لرزد و می‌لغزد و دچار گناه می‌شود.
2. ترس‌های دنيا و آخرت، به او می‌رسد؛
چنین مؤمنی ممکن است که گاهی با دیگران دعوا راه بیندازد؛ چون «می‌ترسد» که در نگاه دیگران، ضعيف ديده شود و کم بیاورد.
یا برای پرداختن قرضش و «ترس» از ریخته‌شدن آبرویش، پول ربا می‌گیرد که حرام است.
طبیعتاً به «ترسِ»ها و وحشت‌های آخرت نیز دچار می‌شود؛ چون در دنیا برای فرار از ترس، دچار برخی از گناهان می‌شود.
3. مورد شفاعت قرار می‌گیرد؛
چون دارای گوهر ایمان است و چه‌بسا گاهی با اشک‌ریختن برای مصیبت‌های حضرت امام حسین ـ سلام الله تعالی علیه. ـ مورد عنایت ایشان قرار گیرد؛ پس، قدر مجالس حسینی را بدانیم و به هیچ وجه، حضور در آن‌ها را از دست ندهیم.
4. بر مسير خير است.
چنین مؤمنی هم سرانجام نیکویی دارد و عاقبت‌به‌خیر می‌شود.
البتّه او کجا و مؤمن نوع اوّل کجا؟
1) آل عِمران (3)، 163.
2) تفسيرالعيّاشى، ج 1، ص 205، ح 150 و بحارالأنوار، ج 69، ص 171، ح 13؛ برگرفته از: دانشنامهی قرآن و حديث، ج 8، ص 214، ش 277.
3) نهجالبلاغة، من غريب كلامه (عليه السّلام)، ح 5؛ بحارالأنوار، ج 69، ص 196، ح 12 و تفسيرالقرطبى، ج 4، ص 280، به اضافه‌ی «بيضاء» در پايان حديث؛ برگرفته از: دانشنامهی قرآن و حديث، ج 8، ص 214 و 216، ش 281.
4) الكافى، ج 2، ص 248، ح 2 و بحارالأنوار، ج 67، ص 192، ح 2؛ برگرفته از: دانشنامهی قرآن و حديث، ج 8، ص 216، ش 283.
