رضایت از زندگی: مقایسه‌ی صعودی در امور مادّی (1)
بسم الله الرّحمان الرّحیم
این متن، نکاتی از سخنرانی حجّت الاسلام و المسلمین اسماعیل داستانی بِنیسی با موضوع «رضایت از زندگی» در روز پنج‌شنبه، 1395/11/7، است.
مقايسه در زندگى
انسان خودش را با ديگران مقايسه مى كند و زندگى اش را با زندگى آنان.
اين مقايسه، سه نوع است: 1. مقايسه ی صعودى؛ 2. مقايسه ی نزولى؛ 3. مقايسه ی هم سطح.
اگر طرف مقايسه ی ما، در سطح بالاترى از ما باشد، مقايسه ی صعودى است و اگر در سطح پايين ترى باشد، مقايسه ی نزولى و اگر در سطح ما باشد، مقايسه ی هم سطح.
گاهى مقايسه در امور مادّى است و گاهى در امور معنوى و گاهى در روابط اجتماعى.
اگر در امور مادّى از مقايسه ی صعودى استفاده شود، سطح رضايت از زندگى كاهش پيدا مى كند و اگر از مقايسه ی نزولى استفاده شود، سطح رضايت از زندگى افزايش پيدا می كند.
انسان بايد مقايسه اش را مديريّت كند تا سطح رضايتش از زندگى افزايش پيدا كند و از زندگى اش لَذّت ببرد.
مقايسه ی صعودى در امور مادّى
سوره ی مباركه ی قَصص (28)، آيه ی شريفه ی 76: «انّ قارون كان من قوم موسى فبغى عليهم و اتيناه من الكُنوز ما انّ مفاتحه لَتَنوءُ بالعُصبة اولى القوّة؛ به راستى، قارون از قوم موسى بود؛ پس بر آنان ستم كرد و به او آن قدر از گنجينه ها داديم كه كليدهاى آن ها با گروهى از نيرومندان به حرَكت مى آمد.»
همان سوره، آيه ی شريفه ی 79: «فخرج على قومه فى زينته قال الّذين يريدون الحياةَ الدّنيا يا ليت لنا مثلَ ما اوتىَ قارون انّه لَذو حظّ عظيم؛ پس [قارون] با آرايش [و كبكبه ی] خويش، در برابر [چشمان] قومش بيرون آمد. كسانى كه همواره زندگى دنيا را مى خواهند، گفتند: “اى كاش مثل چيزهايى كه به قارون داده شده، براى ما بود! به راستى، او داراى بهره ی بزرگى [از ثروت دنيا] است.”»
بر طبق اين آيه ی شريفه، در امور مادّى، كسانى از مقايسه ی صعودى استفاده مى كنند كه دنياطلب و دنياخواه هستند (يريدون الحياة الدّنيا) و دنيا را داراى بهره و فايده ی بزرگ مى دانند (حظّ عظيم) و براى همين، آرزو مى كنند كه كاش از زندگى قارونى برخوردار بودند.
همان سوره، آيه ی شريفه ی 80: «و قال الّذين اوتوا العلمَ ويلكم ثواب اللّه خير لمن امَنَ و عمِل صالحا و لايلقّاها الاّ الصّابرون؛ و كسانى كه به آنان علم داده شده بود، گفتند: “واى بر شما! پاداش خدا براى كسى كه ايمان آورد و [كار] شايسته انجام داد، به تر است و به غير صابران رسانده نمى شود.”»
بر طبق اين آيه ی شريفه، عدّه اى دچار مقايسه ی صعودى نمى شوند؛ كسانى كه به حقيقت دنيا و پاداش هاى الاهى، عالم هستند (اوتوا العلم) و مى دانند كه پاداش خدا به تر از امور مادّى دنيوى است (ثواب اللّه…).
پاداش الاهى (نعمت آخرت) به تر از نعمت دنيا است؛ چون
1. ماندگار است؛
2. وسيله ی معصيت خدا نيست.
بر خِلاف نعمت هاى دنيا كه هم ماندگار نيستند و هم ممكن است كه زمينه و وسيله ی معصيت خدا و عذاب و بدبختى شوند؛ مانند دارايى هاى قارون.
همان سوره، آيه ی شريفه ی 81: «فخسَفنا به و بداره الأرضَ فما كان له من فئة ينصُرونه من دون اللّه و ما كان من المنتصرين؛ پس، قارون و خانه اش را در زمين فروبرديم؛ در نتيجه، براى او گروهى پس از خدا نبود كه او را كمک كنند و از كمک خواهان[ـِـ از خدا هم] نبود.»
همان سوره، آيه ی شريفه ی 82: «و اصبح الّذين تمنّوا مكانَه بالأمس يقولون وَيْكأنّ اللّه يبسُط الرّزقَ لمن يشاء من عِباده و يقدِر لولا أنْ مَنَّ اللّه علينا لَخسَف بنا وَيْكأنّه لايُفلِح الكافرون؛ و [همان] كسانى كه ديروز جايگاه او را آرزو كردند، صبح كردند؛ در حالى كه مى گفتند: “واى! انگار خدا روزى را براى كسى از بندگانش كه بخواهد، گسترش مى دهد و [يا] تنگ مى گيرد و اگر خدا بر ما منّت نگذاشته بود، ما را [هم به زمين] فرو مى بُرد. واى! گويا كافران، رستگار نمى شوند.”»
پس مى توان در عين ديدن زندگى قارونى ديگران و با احساس تفاوت عميق بين دنياى آنان با دنياى خود، دچار مقايسه ی صعودى نشد. مقايسه ی صعودى، نتيجه ی مشاهده ی سطح بالاتر داشته هاى ديگران نيست؛ بلكه زاييده ی دنياخواهى و عالم نبودن به برتربودن پاداش خدا نسبت به دنيا و داشته های دنیوی است.
