روزه؛ بال سفر تا خدا

بسم الله الرّحمان الرّحیم

این متن، برگزیده‌ی سخنرانی حجّت الاسلام و المسلمین اسماعیل داستانی بِنیسی درباره‌ی آثار روزه است.


روزه‏ هاى مستحب

روزه ‏گرفتن در همه ی روزهاى سال، مستحب است؛ به جز روزهايى كه روزه‏ گرفتن در آن‏ ها حرام يا مكروه است؛ ولى به روزه‏ گرفتن در اين روزها، بيش‏ تر سفارش شده است:
1. پنج‏ شنبه ی اوّل و پنج‏ شنبه ی آخِر هر ماه قمرى و چهارشنبه ی اوّلِ پس از روز دهم ماه قمرى؛
2. روزهاى سيزدهم، چهاردهم و پانزدهم هر ماه قمرى؛
3. همه ی روزهاى ماه رجب؛
4. همه ی روزهای ماه شعبان؛
5. روز عيد نوروز؛
6. روزهاى بيست‏ و پنجم و بيست‏ و نهم ماه ذى‏ القعده؛
7. روزهاى اوّل تا نهم ماه ذى‏ الحجّه (عرفه)؛ البتّه اگر روزه، باعث ضعف کسی شود، به گونه ای که نتواند دعاهاى روز عرفه را بخواند، روزه ی اين روز برای او مكروه است.
8. عيد سعيد غدير؛
9. روزهاى اوّل و سوم ماه محرّم؛
10. روز ولادت پيامبر اعظم (صلّى‏ اللّه‏ عليه‏ و اله‏ و سلّم)؛
11. روز مبعث. (1)

1) ر.ک: توضيح‏ المسائل مراجع، ج 1، ص 1004، مسأله ی 1748.


روزه و تقوا

قرآن كريم مى‏ فرمايد: «يا اَيُّهَا الَّذينَ امَنوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقونَ (1)؛ اى كسانى كه ايمان آورديد! بر شما روزه نوشته [و واجب] شد؛ همان‏ گونه كه بر كسانى پيش از شما نوشته [و واجب] شد؛ تا شايد شما تقوا بورزيد.»

     كسى كه از كارهاى باطل‏ كننده ی روزه، مانند خوردن و نوشيدن، 30 روز پرهيز كند، تا حدّى روحيّه ی «تقوا» و «پرهيزكارى» پيدا مى‏ كند و آسان‏ تر مى‏ تواند از گناه و نافرمانى خدا بپرهيزد.

1) بقره (2)، 183.


روزه و تندرستى

پيامبر اعظم _ صلّى‏ اللّه‏ عليه‏ و‏ اله‏ و سلّم. _ فرمودند: «لِكُلِّ شَىءٍ زَكاةٌ، و زَكاةُ الاَبدانِ الصِّيامُ (1)؛ براى هر چيزى زكاتى است و زكات تن‏ ها روزه است.»

     زكات، انسان را رشد مى‏ دهد و قوى مى‏ كند. كسى كه بخواهد بدنش را درست پرورش دهد، روزه بگيرد؛ به شرط اين كه به اندازه ی نيازش بخورد.

     گفته شده كه آمار مصرف موادّ غِذايى در ايران در ماه مبارک رمضان، بيش‏ تر از آمار ماه‏ هاى ديگر است؛ چون برخى نخوردن ناهار را با چند وعده ی غِذايى در شب جبران مى‏ كنند!

     همان حضرت _ صلّى‏ اللّه‏ عليه‏ و‏ اله‏ و سلّم. _ فرمودند: «صوموا؛ تَصِحّوا (2)؛ روزه بگيريد تا سالم شَويد.»

     [شايد يک سبب اثرگذارى روزه در تندرستى، گرسنگى‏ كشيدنِ به‏ اندازه باشد.]

1) فضائل الأشهُر الثّلاثة، ص 75، ح 57؛ برگرفته از: ميزان‏ الحكمة، ج 7، ص 3208 و 3210، ح 10925.
2) الدّعوات للرّاوندى، ص 76، ح 179؛ برگرفته از: همان، ص 3210، ح 10927.


روزه و خوابِ داراى پاداش!

پيامبر اعظم _ صلّى‏ اللّه‏ عليه‏ و‏ اله‏ و سلّم. _ فرمودند:
1. «اَلصّائِمُ فى عِبادَةِ اللّهِ ـ و اِنْ كانَ نائِمًا عَلى فِراشِهِ ـ ما لَم يَغتَب مُسلِمًا (1)؛ روزه‏ دار در [حال] عبادت خدا است ـ اگرچه در بِسترش خوابيده باشد ـ تا هنگامى كه از مسلمانى غيبت نكند.»
2. «نَومُ الصّائِمِ عِبادَةٌ، و نَفَسُهُ تَسبیحٌ (2)؛ خواب روزه‏ دار عبادت است و نفَس او تسبيح.»؛ پس حتّى خواب روزه‏ دار، خواب ديگرى است و هنگامى كه او مى‏ خوابد، گويا هر نفَسش «سبحان‏ اللّه» مى‏ گويد.

1) ثواب‏ الأعمال، ص 75، ح 1؛ برگرفته از: همان، ح 10931.
2) قرب‏ الإسناد، ص 95، ح 324؛ برگرفته از: همان، ح 10932.


روزه و استغفار فرشتگان

پيامبر اعظم _ صلّى‏ اللّه‏ عليه‏ و‏ اله‏ و سلّم. _ فرمودند: «ما مِن صاِئِمٍ يَحضُرُ قَومًا يَطعَمونَ اِلّا سَبَّحَت اَعضاؤُهُ، و كانَت صَلاةُ المَلائِكَةِ عَلَيهِ، و كانَت صَلاتُهُمُ استِغفارًا (1)؛ هيچ روزه‏ دارى نيست كه بر عدّه‏ اى در حال غِذاخوردن وارد شود، مگر اين كه اندام‏ هايش تسبيح گويند و دعاى فرشتگان براى او است و دعاى آنان آمرزش‏ خواهى است.»

     هنگامى كه روزه‏ دار، مسافرى يا كودكى در حال خوردن را مى‏بيند، انگار همه ی اعضايش «سبحان‏ اللّه» مى‏ گويند و فرشتگان براى او استغفار مى‏ كنند.

     آرى؛ بدن روزه‏ دار و فرشتگان، حال او در اين هنگام را در مى‏ يابند و به او خدمت مى‏ كنند!

1) أعلام‏ الدّين، ص 279؛ برگرفته از: همان، ح 10934.


روزه و رهايى از آتش

پيامبر اعظم _ صلّى‏ اللّه‏ عليه‏ و‏ اله‏ و سلّم. _ فرمودند: «اَلصَّومُ جُنَّةٌ مِنَ النّارِ (1)؛ روزه، سپرى در برابر آتش است.»

     جنگجويانِ گذشته در برابر نيزه، شمشير و گرز دشمن، با سپر از خود دفاع مى‏ كردند. روزه هم نمى‏ گذارد كه آتش دوزخ به روزه‏ دار برسد.


روزه و استوارى اخلاص

حضرت فاطمه ی زهرا _ سلام اللّه عليها. _ فرمودند: «فَرَضَ اللّهُ الصِّيامَ تَثبيتًا لِلاِخلاصِ (1)؛ خدا روزه را براى استواركردن اخلاص، واجب كرد.»

     برخى از درختان، آن‏ قدر در زمين ريشه مى‏ دوانند كه نمى‏ توان آن‏ ها را به آسانى كَند. روزه، سبب ريشه‏ دار تر شدن و محكم‏ تر شدن اخلاص است؛ شايد براى اين كه آن در روزه، شرط است و روزه‏ دار براى خدا از كارهاى باطل‏ كننده ی آن پرهيز مى‏ كند.

1) الكافى، ج 4، ص 62، ح 1؛ برگرفته از: همان، ص 3208، ح 10923.


روزه و آرامش

حضرت امام محمّد باقر _ سلام اللّه عليه. _ فرمودند: «اَلصِّيامُ و الحَجُّ تَسكينُ القُلوبِ (1)؛ روزه و حج، آرامش دل‏ ها است.»

     روزه، انسان را از پريشانى، اندوه، نگرانى و اضطراب مى‏ رهاند و او را آرام مى‏ كند؛ پس، هر گاه دلش مشكلى پيدا كرد، روزه بگيرد.

1) امالى‏ الطّوسى، ص 296، ح 582؛ برگرفته از: همان، ح 10917.


روزه و پاداش مستقيم خدا

حضرت امام جعفر صادق _ سلام اللّه عليه. _ فرمودند: «اِنَّ اللّهَ ـ تَبارَکَ و تَعالى ـ يَقولُ: “الصِّيامُ لى، و اَنَا اَجزى عَلَيهِ.” (1)؛ همانا خداوند والا مى‏ فرمايد: “روزه براى من است و من براى آن، پاداش مى‏ دهم.”»

     خدا هر كارى را به واسطه ی فرشتگان و… انجام مى‏ دهد؛ جز پاداش‏ دادن به روزه را كه به سبب ارزش ويژه ی آن، مستقيمًا جزايش را عنايت مى‏ فرمايد.

1) الخصال، ص 45، ح 42؛ برگرفته از: همان، ص 3206، ح 10911.


روزه و استجابت دعا

حضرت امام جعفر صادق _ سلام اللّه عليه. _ فرمودند: «نَومُ الصّائِمِ عِبادَةٌ، و صَمتُهُ تَسبيحٌ، و عَمَلُهُ مُتَقَبَّلٌ، و دُعاؤُهُ مُستَجابٌ (1)؛ خواب روزه‏ دار عبادت است و سكوتش تسبيح و عملش پذيرفته و دعايش مستجاب.»

     [پس، در هنگام روزه، دعا فراموش نشود؛ به‏ ويژه براى ظهور امام زمان _ عجّل اللّه تعالى فرجه الشّريف. ـ ، عاقبت‏ به‏ خيرى و رفع مشكلات شيعيان.]

1) كتاب من لايحضره الفقيه، ج 2، ص 76، ح 1783؛ برگرفته از: همان، ص 3210، ح 10930.


روزه و شادى

حضرت امام جعفر صادق _ سلام اللّه عليه. _ فرمودند: «لِلصّائِمِ فَرحَتانِ: فَرحَةٌ عِندَ اِفطارِه، و فَرحَةٌ عِندَ لِقاءِ رَبِّهِ (1)؛ براى روزه‏ دار، دو شادى است: يک شادى در هنگام افطارش و يک شادى در هنگام ديدار با پروردگارش.»

     شايد شادى او در هنگام افطار، براى اين باشد كه توانسته تا آن وقت، همه ی شرايط روزه را براى خدا رعايت كند و شادى اش در هنگام مرگ يا پس از آن، به سبب برخوردارشدن از نعمات فراوان خدا در آن وقت باشد.

1) الكافى، ج 4، ص 65، ح 15؛ برگرفته از: همان، ح 10936.


روزه و همدردى با مستمندان

از حضرت امام حسن عسكرى _ سلام اللّه عليه. _ در باره ی علّت وجوب روزه پرسيده شد. ايشان فرمودند: «لِيَجِدَ الغَنِىُّ مَسَّ الجوعِ؛ فَيَمُنَّ عَلَى الفَقيرِ (1)؛ تا توانگر، درد گرسنگى را دريابد و در نتيجه به مستمند، احسان كند.»

     روزه‏ دار گرسنه، حال فقراى گرسنه را به‏ تر درک مى‏ كند و چه بسا براى همين به آنان كمک كند.

1) بحارالأنوار، ج 96، ص 369، ح 50؛ برگرفته از: همان، ص 3208، ح 10915.


روزه و پاداش بى‏ نِهايت

پيامبر اعظم _ صلّى‏ الله‏ عليه‏ و‏ اله‏ و سلّم. _ فرمودند: «مَن صامَ يَومًا تَطَوُّعًا فَلَو اُعطِىَ مِلءَ الاَرضِ ذَهَبًا ما وَفّى اَجرَهُ دونَ يَومِ القِيامَةِ (1)؛ كسى كه يک روز داوطلبانه روزه بگيرد، اگر به اندازه ی زمين، طِلا به او داده شود، پاداشش را كامل دريافت نكرده است و تنها در روز رستاخيز به پاداش كاملش مى‏ رسد.»

     روزه ی داوطلبانه يعنى: روزه‏ اى كه بر انسان واجب نباشد.

1) معانى‏ الأخبار، ص 409، ح 91؛ برگرفته از: همان، ص 3212، ح 10942.


روزه‏ اى به اندازه ی عمر!

همان حضرت _ صلّى‏ الله‏ عليه‏ و‏ اله‏ و سلّم. _ فرمودند: «مَن صامَ ثَلاثَةَ اَيّامٍ مِن كُلِّ شَهرٍ كانَ كَمَن صامَ الدَّهرَ كُلَّهُ؛ لاَِنَّ اللّهَ _ عَزَّ و جَلَّ. _ يَقولُ: “مَن جاءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ عَشرُ اَمثالِها (1)” (2)؛ كسى كه سه روز از هر ماه را روزه بگيرد، مانند كسى است كه عمر، همه‏ اش، را روزه گرفته است؛ زيرا خداوند والا مى‏ فرمايد: “كسى كه [نزد من كار] نيكى آورَد [= انجام دهد]، برايش ده برابر آن، [پاداش] است.”»

     به روزه‏ گرفتن در روزهاى سيزدهم، چهاردهم و پانزدهم هر ماه قمرى و نيز در پنج‏ شنبه ی اوّل و پنج‏ شنبه ی آخِر هر ماه قمرى و چهارشنبه ی اوّلِ پس از روز دهم ماه قمرى، بيش‏ تر سفارش شده است. (3)

1) اَنعام (6)، 160.
2) دعائم‏ الإسلام، ج 1، ص 283؛ برگرفته از: همان، ص 3216، ح 10968.
3) ر.ک: توضيح‏ المسائل مراجع، ج 1، ص 1004، مسأله ی 1748.


روزه‏ گرفتن در تابستان به‏ تر است يا زمستان؟!

پيامبر اعظم _ صلّى‏ اللّه‏ عليه‏ و‏ اله‏ و سلّم. _ فرمودند: «اَلصَّومُ فِى الشِّتاءِ الغَنيمَةُ البارِدَةُ (1)؛ روزه‏ گرفتن در زمستان، غنيمتِ بادآورده است.»؛ شايد چون روزهايش كوتاه و هوايش به گونه‏ اى است كه انسان، زود تشنه نمى‏ شود.

     امام جعفر صادق _ سلام اللّه عليه. _ فرمودند: «اَفضَلُ الجِهادِ الصَّومُ فِى الْحَرِّ (2)؛ ارزشمندترين جِهاد، روزه‏ گرفتن در گرما است.»

     جهاد، دو گونه است: جهاد با دشمنان خدا و جهاد با نفْس كه بدترين دشمن است. جهاد با نفس، درجاتى دارد كه بر طبق اين حديث شريف، عالى‏ ترين آن‏ ها روزه‏ گرفتن در هواى گرم است.

     همان حضرت _ سلام اللّه عليه. _ فرمودند: «اَلشِّتاءُ رَبيعُ المُؤْمِنِ؛ يَطولُ فيهِ لَيلُهُ، فَيَستَعينُ بِهِ عَلى قِيامِهِ، و يَقصُرُ فيهِ نَهارُهُ، فَيَستَعينُ بِهِ عَلَى صِيامِهِ (3)؛ زمستان، بهار مؤمن است؛ [زيرا] در آن، شب او طولانى مى‏ شود؛ پس، از آن براى عبادتش كمک مى‏ گيرد و در آن، روزش كوتاه مى‏ شود؛ پس، از آن براى روزه‏ گرفتنش يارى مى‏ جويد.»

     علّامه سيّد محمّدحسين طباطبايى _ رضوان اللّه عليه. _ شب‏ ها تا صبح به عبادت، مطالعه و نوشتن مى‏ پرداخت.

     پس، روزه‏ گرفتن در تابستان، ارزشمندتر و روزه‏ گرفتن در زمستان، غنيمت و كمک مؤمن است.

1) كتاب من لايحضره الفقيه، ج 4، ص 356، ح 5762؛ برگرفته از: همان، ص 3216، ح 10965.
2) بحارالأنوار، ج 96، ص 256، ص 38؛ برگرفته از: همان، ح 10960.
3) معانى‏ الأخبار، ص 228، ح 1؛ برگرفته از: همان، ص 10966.

2 دیدگاه‌ها

  1. خیلی زیبا و تأثیرگذار بود.
    با خواندن این سخنرانی، میلم به روزه گرفتن، بیش تر شد و دلتنگ ماه رمضان شدم.
    این، روشِ خیلی زیبایی است که برای مطالب، تصاویر متناسب می گذارید و باعث می شود که شوق مطالعه ی مخاطب افزایش یابد.
    خدا خیرتان دهد.

    1. الحمد لله.
      خوش به حالتان!
      ممنون از نظردادن و نظرتان.
      آمین. همچنین.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

نوشته‌های مشابه:

دکمه بازگشت به بالا