پرسش‌های احکام

تقلید.

خیر.

خیر.

خیر؛ بلکه گفتن آن‌ها نیز واجب نیست.

آرى؛ اگرچه مکروه است.

آرى‎؛ ولی اگر مى‏‌دانست و فراموش کرده بود، خیر.

اگر كسى در رَكعت دوم امام جماعت، به او اقتدا كند، قنوت و تشهّد را با امام جماعت می‌خواند و احتياط، اين است كه در هنگام خواندن تشهّد، به حالت تجافى بنشيند؛ يعنى: انگشتان دست و سينه پا را به زمين بگذارد و زانوها را بلند كند؛ البتّه مرحوم حضرت آیت‌اللّه بَهجت ـ رضوان الله تعالی علیه. ـ اين كار را احتياط مستحب می‌دانست.

خیر. وظیفۀ چنین کسى این است که اگر کارى انجام داده که چنانچه در نماز عمداً یا سهواً اتّفاق بیفتد، نماز را باطل مى‏‌کند، مثلاً: پشت به قبله کرده، نمازش باطل است؛ وگرنه، باید فوراً مقدارى را که فراموش کرده، به‏‌جا آورَد و بِنا بر فتواى برخى از علما باید براى سلام زیادى (پس از تشهّد اوّل)، دو سَجدۀ سهو انجام دهد.

ندانستن این مسأله، حکم آن را تغییر نمی‌دهد. چنین شخصى باید براى کفّارۀ افطار عمدى هر روزه، ۶۰ روز روزه بگیرد که ۳۱ روز آن باید پشت‏‌سر هم باشد یا به ۶۰ فقیر‏‌، هر کدام، به اندازۀ یک مُد طعام (حدود ۷۵۰ گرم گندم یا آرد و یا مانند این‏‌ها) بدهد و اگر بر اداى کفّاره توانایی ندارد، باید استغفار کند و به نظر برخى از مراجع تقلید، هر گاه توانست، کفّاره‏‌اش را ادا کند؛ اگرچه به‌تدریج.

1. اگر پس از اذان صبح، بى‏‌اختیار (مثلاً: در خواب) جنب شده است، روزه‏‌اش باطل نیست.

۲. اگر پیش از اذان صبح، هم جنب شده و هم عمداً غسل نکرده است، طبق نظر برخى از مراجع تقلید، روزه‏‌اش باطل است.

۳. اگر پس از اذان صبح، از راه آمیزش، جنب شده است، روزه‏‌اش باطل است.

     در این دو صورت باید: الف. قضاى روزه‏‌اش را بگیرد؛ ب. یا ۶۰ روز روزه بگیرد که ۳۱ روز آن باید پشت‌سر هم باشد یا ۶۰ فقیر را سیر کند و یا به ۶۰ فقیر، هر کدام، به اندازۀ یک مُد طعام (حدود ۷۵۰ گرم گندم یا آرد و یا مانند این‌ها) بدهد. (باید هم الف و هم ب را انجام دهد.)

۴. اگر پس از اذان صبح، از راه استمنا جنب شده است، روزه‏‌اش باطل است و باید: الف. قضاى روزه‏‌اش را بگیرد؛ ب. دو ماه روزه بگیرد که ۳۱ روز آن باید پشت‏‌سر هم باشد؛ پ. یا ۶۰ فقیر را سیر کند و یا به ۶۰ فقیر، هر کدام، به اندازۀ یک مُد طعام بدهد. (باید هم الف، هم ب و هم پ را انجام دهد.)

اين دو مراتبى دارند و اگر مرتبه‌‏اى نتيجه‌‏بخش باشد، استفاده از مرتبۀ بعد، جايز نيست.

     مرتبۀ نُخست، اين است كه با گنهكار به گونه‌‏اى مواجه شويد كه بفهمد به سبب گناه او است كه با او این‌چنین رفتار می‌کنید؛ همچون: روگردان، چهره‌‏درهم‌‏كشيدن و عبوس‌نشان‌‏دادن خود، و ترک معاشرت و رفاقت.

     مرتبۀ دوم، امر و نهى زبانى است. اگر گنهكار با زبان خوش از گناه دست برندارد، بايد او را با كلام خشن، امر و نهى كرد؛ البتّه با مراعات ترتيب درجات خشونت و بدون فحش و اهانت و گناهان ديگر.

     مرتبۀ سوم، توسّل به زور است؛ مانند زدن؛ البتّه با اجازه‌گرفتن از مجتهد جامع‌الشّرائط.

گناه دربارۀ انسان‌هاى بالغ است و دربارۀ كودکِ غیربالغ صدق نمىكند؛ امّا پدر، مادر و سرپرست كودک نبايد بگذارند كه او چنين كارهايى را عمداً انجام دهد يا به آن‌ها عادت كند.

اين پرسش، فرض‌هاى گوناگونی دارد؛ مثلاً: اگر پدر، اين كار را براى امر‌به‌معروف واجب یا نهى‌ازمنكر واجب انجام دهد، واجب و لازم است و اگر به نيّت اذيّت‌كردن آنان انجام دهد يا اين كار عرفاً اذيّت آنان محسوب شود، حرام است و در هر صورت، بر زن واجب است كه در حقوق زِناشويى و بيرون‌رفتن از منزل، از شوهرش اطاعت كند (1) و فرزند بايد از پدرش اطاعت كند؛ مگر اين كه او دستور به گناه‌کردن یا ترک واجب دهد.

1) ر.ک: احكام روابط زن و شوهر و همسردارى، ص 100، پرسش 99.

در دو صورت اشكال ندارد:
1. زن، مطمئن باشد كه شوهرش راضى است (1)؛
2. صدقه از مال شوهرش نباشد.

     در هر دو صورت، صدقه‌دادن او نبايد با حقوق شوهر، ناسازگار باشد؛ مثلاً: اگر براى صدقه‌دادن بايد از خانه بيرون برود و شوهرش راضى نيست، نبايد صدقه بدهد.

1) ر.ک: احكام روابط زن و شوهر، ص 105، پرسش 107.

اگر آنان مميّز (1) هستند و مادر احتمال می‌دهد كه نگاه‌کردن آنان به بدن او، موجب تحريک شهوتشان می‌شود، بِنا بر احتياط واجب بايد بدن و موى خود را از آنان بپوشاند؛ البتّه آيت‌اللّه مكارم، اين كار را به‌تر می‌داند؛ نه احتياط واجب.

1) ممیّز: کودکی که خوب و بد را تشخیص می‌دهد.

1. سنّت سینه‏‌زنى، در میان عرب‏‌ها به صورت فردى رایج بوده است و زمانى که سوگوارى، علنى و گسترده شد، به‏‌ویژه در زمان صفویّه، به شکل گروهى و اجتماعى درآمد؛

2. اگر گفتار یا کردارى، شایسته باشد، صفات و اعمال دیگر گوینده یا انجام‌دهندۀ آن را نباید در نظر گرفت؛

3. سینه‏‌زدن اشکالى ندارد؛ البتّه به گونه‏‌اى که سبب ضرر «مهم» بر بدن و وهن مذهب تشیّع نشود.

اگر باعث ضرر «مهم» بر بدن و وهن مذهب تشیّع نباشد، خیر.

اگر باعث وهن نام و مقام اهل بیت ـ سلام الله تعالی علیهم. ـ و مذهب تشیّع نباشد، خیر.

هر کس باید به تناسب بدن خود، غِذا بخورد؛ به گونه‏‌اى که از کم یا زیاد خوردن، ضرر «مهمّی» به بدن نرسد و اسرافی پیش نیاید.

نَه چندان بخور کز دهانت برآید / نَه چندان که از ضعف، جانت درآید

از غیبت‌شونده دفاع کنید و چنانچه شرایط نهی‌ازمنکر وجود دارد، آنان را با احترام، نهی‌ازمنکر کنید و اگر شرایطش وجود ندارد، از پیش آنان بروید و چنانچه ممکن نیست، به غیبتشان گوش ندهید و حواسّتان را به جای دیگر سرگرم کنید.

شبهاتى كه ممكن است به ايمان خدشه وارد كنند، بايد آن‌ها را هر‌چه‌زودتر حل و برطرف کرد.